Tolak tawaran Cardiff City, Ghani Minhat terlepas rekod sebagai melayu pertama bermain dalam Liga Inggeris.

Oleh: Harith Faruqi Sidek

Allahyarham Abdul Ghani Minhat (1935-2012)

Sejarah Cardiff City dalam peta bolasepak negara bukan bermula pada tahun 2010 apabila kelab dari Wales itu dibeli oleh jutawan Malaysia,Tan Sri Vincent Tan. Sebaliknya nama Cardiff City telah muncul didada akhbar di Malaya pada tahun 1962, iaitu apabila kelab tersebut yang baru tersingkir dari divisyen satu inggeris itu dikatakan cuba memancing ‘Raja Bola’ Abdul Ghani Minhat dan pemain kebangsaan Singapura, Quah Kim Swee untuk menyertai pasukan itu bagi musim 62/63. Pengurus Cardiff City pada ketika itu, Bill Jones dikatakan telah menulis surat kepada wakil kelab berkenaan di Singapura agar menghubungi Ghani Minhat dan memaklumkan kepada lagenda bolasepak negara itu bahawasanya beliau boleh bermain di Cardiff seberapa lama yang beliau inginkan. (The Straits Times, 29 May 1962, Page 17).

 

Bill Jones mahukan Ghani Minhat di Cardiff City ( The Straits Times, 29 Mei 1962)

Pemain Singapura yang turut dikaitkan dengan Cardiff City, Quah Kim Swee walau bagaimanapun telah awal-awal lagi menyatakan tidak berminat dengan tawaran kelab inggeris itu. Menurut laporan The Straits Times bertarikh 17 Januari 1962, pemain singapura itu yakin beliau tidak akan mampu bermain dengan baik di England kerana keadaan persekitaran yang berbeza, malah gaji sebanyak 170 pound seminggu yang ditawarkan oleh Cardiff City juga dikatakan tidaklah semewah mana jika mengambil kira kos kehidupan di England kelak.

 

Sementara Ghani Minhat yang pada ketika itu berusia 27 tahun pula menafikan mengetahui akan tawaran daripada Cardiff City keatasnya,  sebaliknya berita berkaitan perkara itu hanya diketahuinya  melalui laporan akhbar sahaja. Cardiff City dikatakan telah membuat tawaran kepada Ghani Minhat sebanyak dua kali, iaitu pada 17 Januari 1962 dan 29 Mei 1962. ( Berita Harian, 5 November 1985). Disebabkan tiada tawaran rasmi yang sampai kepada beliau, maka Ghani Minhat secara tidak langsung menolak ‘tawaran’ untuk menyertai Cardiff City. 

Tawaran kali pertama yang tidak rasmi ? ( The Starits Times, 18 Januari 1962)

Meskipun peluang beraksi dalam liga inggeris tidak menjadi kenyataan, Ghani Minhat bersama seorang lagi bintang bolasepak negara, Robert Choe tetap ke England untuk bersama kelab West Ham United pada tahun berkenaan, tetapi sebagai program latihan dan lawatan sambil belajar selama enam minggu, sebelum itu mereka akan berada di Jerman selama dua bulan bersama  kelab Eintracht Frankfurt untuk tujuan yang sama.

Ghani dan Robert Choe di Jerman (The Straits Times, 1 November 1962)

Rujukan:

A blackboard lesson in german for Ghani and Robert. The straits times, 1 november 1962, page 18

A gamble Ghani and Kirn Swee should not take. The straits times, 19 january 1962, page 19

Anugerah yg sungguh dibanggakan. Berita Harian, 5 november 1983, page 9

Cardiff chief wants Ghani for new season. The straits times, 29 may 1962, page 17

Cardiff keen on Quah, Ghani . The straits times, 17 january 1962, page 17

Ghani in london: 3 weeks wasted. The straits times, 18 january 1963, page 23

No offer yet to Ghani. The straits times, 18 january 1962, page 19

Warm welcome for Ghani and Choe. The straits times, 13 february 1963, page 14

A.V Bapat : Dari Bombay ke Kuala Lumpur, sentuhan seninya merentasi zaman.

Oleh: Harith Faruqi Sidek

A.V Bapat  (Sumber: The New Straits Times Annual, 1981)

Jika menonton beberapa filem Allahyarham Tan Sri P.Ramlee, dipenghujung kredit filem-filem berkenaan akan muncul satu nama yang agak unik, iaitu A,V Bapat. Siapa A.V Bapat?, insan yang  mempunyai sejarah kerjaya dalam bidang seni yang menarik serta merentasi zaman. Nama sebenar beliau ialah Achyut Vishny Bapat, berasal dari India dan mula berjinak –jinak dalam seni kreatif sejak berusia 10 tahun lagi. Perjalanan beliau dalam dunia seni bermula apabila beliau bekerja sebagai pelukis papan tanda di Bombay dengan bayaran 10 rupee sehari, kemudiannya beliau mendapat tawaran bekerja sebagai pereka set dan pelukis Backdrop dengan sebuah syarikat yang banyak terlibat dalam dunia perfileman, iaitu Natya Nishan Company. Syarikat ini telah memberi peluang kepada beliau untuk mengembangkan bakat sebagai Pengarah seni, pereka set dan pelakon yang dikenali, malah beliau berpeluang bekerja dengan penerbita filem terkenal di India pada ketika itu, iaitu Raj Kapoor dan V. Shantaran.

Dari India, A.V Bapat merantau pula ke Indonesia untuk mengembangkan bakat beliau dalam industri filem di sana, namun beliau hanya sempat terlibat dalam tiga buah filem sahaja di Indonesia, kemelut politik yang berlaku di negara itu menyebabkan beliau ‘angkat kaki’ lalu sampai di Singapura pada tahun 1952. Atas pengalaman beliau yang luas dan reputasi yang baik, Shaw Brothers telah menawarkan jawatan sebagai Jurumekap artis  dan pereka dengan MFP (Malay Film Production).Kehadiran warga asing seperti beliau dalam industri perfileman melayu bukanlah sesuatu yang asing, kerana pada ketika itu memang terdapat  ramai tenaga produksi seperti jurukamera, jururakam bunyi, juruteknik dan penyunting  yang berasal dari China, Hong Kong dan India. Menurut laporan Jamil Sulong (Berita Harian, 31 Ogos 2007), jawatan tertinggi yang pernah diberikan kepada anak watan pada ketika itu ialah sebagai Pelukis dan Pengarah Seni, iaitu Pak Haniff ( bapa kepada Pengarah, Hussin Hanif), namun jawatan ini kemudiannya turut dipindahkan kepada karyawan dari India seperti JA Anthony dan kemudiannya AV Bapat sendiri.

Sebagai Pereka Bangunan dan Juruhias bagi filem 'Ibu Mertuaku' tahun 1962.

Sebagai Pengarah Seni bagi filem 'Antara Dua Darjat' tahun 1960.

Sebagai Pereka Set dan Juruhias bagi filem 'Gerak Kilat' tahun 1966.

Di MFP, AV Bapat berpeluang bergandingan dengan lagenda filem melayu, Allahyarham P.Ramlee dan ramai lagi, antara filem yang menyaksikan sentuhan kreatif beliau ialah Pontianak, Batu Derhaka, Tiga Abdul, Madu Tiga, Nujum Pak Belalang, Sumpah Orang Minyak dan Labu-Labi. Meskipun berasal dari India, AV Bapat mempunyai hubungan baik dengan kebanyakan pelakon di Jalan Ampas, apatah lagi beliau hidup berjiran dengan mereka di Kuaters Boon Teck Road, antara yang berjiran dengan beliau pada ketika itu ialah Jins Shamsuddin, Hashimah Yon, Ahmad Mahmud,Wak Mustarjo, Datuk Ahmad Daud / Saadiah, Haji Mahadi, Aziz Jaafar/ Normadiah, Malek Sutan Mudo dan ramai lagi

Sebagai Pereka Set bagi filem 'Tiga Abdul' tahun 1964.

Sebagai Pengarah Seni bagi filem 'Labu Labi' tahun 1962.

Sebagai Pengarah Set bagi filem 'Madu Tiga' tahun 1964.

Peranan sebagai Pereka Set dalam filem 'Nujum Pak Belalang' tahun 1959.

Sebagai Juru Solek Artis bagi filem 'Sumpah Orang Minyak' tahun 1956.

Setelah MFP ditutup pada tahun 1967, A.V Bapat membawa diri ke Kuala Lumpur dan nasib beliau agak baik kerana menerima tawaran bekerja di Radio Televisyen Malaysia (RTM) sebagai Pereka Seni, selepas meninggalkan RTM, beliau menyertai Filem Negara, Shaw Brothers dan Perfima. AV Bapat turut terlibat dalam pembikinan beberapa buah filem, antaranya ‘Permintaan Terakhir’ dan ‘Adik Manja’. Di samping kesibukan terlibat dalam kerja dibelakang tabir, A.V Bapat sempat juga berlakon dalam filem ‘Matinya Seorang Patriot’. 

Muncul di layar Perak dalam filem 'Matinya Seorang Patriot' pada tahun 1984

Aksi AV Bapat dalam filem 'Matinya Seorang Patriot'

Rujukan:

Ahmad Daud terkenang syawal di Jalan Ampas ( 29 Januari 1997), Berita Harian.

Aishah Ali. A Glorious chapter in the Malay film industry, The New Straits Times Annual, 1981, p. 36-41.

Azian Adnan. Nostalgia Jalan Ampas ( 1 Februari 1998), Berita Harian.

Jamil Sulong. Seni tempatan terus dibela ( 31 Ogos 2007), Berita Harian.

Man behind the masks ( 5 Disember 1980), The Straits Times, p.6

Pelakon Komedi lelaki sukar dapat pasangan ( 2 Jun 1998), Berita Harian.

Personalities from our local studios, (14 September 1959), The Singapore Press, p.7

Filem ‘A Town Like Alice’ cetus perkenalan pertama kumpulan 'Pakcik Liverpool' dengan 'Cikgu Kirkby' dari Malaya.

Oleh : Harith Faruqi Sidek

Kisah Pakcik-pakcik pelayar dari Malaya di Liverpool sudah banyak diceritakan, begitu juga dengan kisah kumpulan Guru-guru dari Malaya yang menuntut di Kolej Latihan Perguruan Malaya ( juga dikenali sebagai Maktab Kirkby) di Kirkby,Liverpool. Menurut Tim Burnell (2007 : 416), kedua-dua kelompok rakyat Malaya (bekas kelasi dan Guru) di Liverpool ini pada awalnya tidak mengetahui kewujudan antara satu sama lain. Perkara yang sama diakui oleh Zainal Arshad Zainal Abidin yang merupakan bekas pelajar kolej berkenaan atau lebih dikenali sebagai “Kirkbyites”, menurut beliau, jika tidak kerana 12 orang pelajar yang dipilih membintangi filem “ A Town Like Alice”, belum tentu mereka tahu adanya kelompok masyarakat melayu lain di Liverpool. 

Perkara ini bukanlah sesuatu yang pelik jika mengambil kira suasana tahun 50an itu yang masih kekurangan dari segi kemudahan perhubungan, tambahan pula jarak diantara pelabuhan Liverpool dengan Kirkby adalah kira-kira 10 kilometer. Didalam filem berkenaan, para pelajar dan bekas kelasi tersebut bergabung menjayakan watak penduduk kampong berketurunan melayu yang melatari filem berkenaan, penggambaran diadakan di Pinewood Studio yang terletak di pinggir kota London.

Filem A Town Like Alice

Filem ini merupakan adaptasi dari sebuah novel 'A Town Like Alice' yang agak popular karya Nevil Shute. Naskah yang dihasilkan pada tahun 1950 ini mengisahkan Jean Paget, seorang wanita Inggeris yang berkhidmat di Malaya bersama Kuala Perak Plantation Company yang beribu pejabat di Kuala Lumpur mulai tahun 1939, beliau kemudiannya menjadi tahanan perang ketika Jepun datang menjajah Tanah Melayu. Setelah perang tamat, Jean tinggal bersama komuniti melayu di sebuah kampung bernama Kuala Telang, beliau bersama beberapa orang wanita inggeris yang juga merupakan bekas tahanan perang telah turut sama mengamalkan kehidupan kampung seperti bersawah, disamping turut membuka sekolah untuk anak-anak melayu di Kampung tersebut. Tiga tahun berada di Kampung Kuala Telang, beliau kembali ke England, sebelum kembali semula ke Malaya dengan hasrat ingin membina telaga di tengah-tengah Kampung Kuala Telang, ianya kerana pengalaman beliau sendiri yang terpaksa mengangkut air dari sungai yang jaraknya agak jauh setiap hari untuk kegunaan harian. Selain daripada itu, telaga ini juga sebagai simbol terima kasih kepada penduduk kampung yang banyak membantu beliau ketika perang Jepun dahulu.

Poster filem 'A Town Like Alice' keluaran 1956.

Pak Sunny bin Hassan dapat watak pembantu

Antara pakcik-pakcik pelayar yang mendapat watak pembantu ialah Pakcik Sunny bin Hassan, beliau berasal dari Singapura. Pak Sunny dikatakan antara kumpulan terawal seramai 100 orang kelasi dari Tanah Melayu yang menjadi kelasi kepada kapal yang berlayar ke England (The Straits Times, 19 August 1957: 2). Kumpulan ini tiba di England yang ketika itu sedang berada dalam kancah peperangan dunia pertama, kapal yang mereka naiki telah terkena peluru lalu tersadai di Lautan Ireland.

Pak Sunny kemudiannya menuju ke Liverpool pada tahun 1931 dan telah bertemu jodoh dengan wanita inggeris yang juga anak tempatan Liverpool, mereka mempunyai tiga orang anak angkat. Selain berlakon, Pak Sunny bekerja sebagai tukang cat di pelabuhan Cardiff,Wales. Dalam filem 'A Town like Alice' ini, Pak Sunny memegang watak sebagai Mat Amin, seorang Ketua Kampung di Kuala Telang.Selain filem ini, Pak Sunny turut membintangi sebuah lagi filem British yang diadaptasi dari novel yang bertajuk 'Wisdom's Way' pada tahun 1957, dalam filem ini beliau memegang watak Haji Amyan.

Pak Sunny bersama keluarga.. ( The Singapore Free Press, 20 Ogos 1957)

Kredit dalam filem 'A Town like Alice' yang memaparkan nama Pak Sunny yang dieja sebagai Sanny bin Hussan.

Pak Aman Majid pelakon tambahan

Berbeza dengan Pak Sunny, nama Pak Aman atau lebih dikenali sebagai Pak Man Tokyo tidak muncul dalam kredit filem ini, mungkin kerana watak yang dibawanya iaitu sebagai salah seorang dari orang kampung di Kuala Telang. Seperti mana laporan Zaharah Othman ( NST, 27 Mei 2007), Pak Aman merupakan bekas Presiden Kelab Melayu London dan beliau juga kerap muncul sebagai pelakon tambahan dalam berberapa drama bersiri Britain, antaranya melakonkan watak pemabuk disamping pelawak terkenal Benny Hill dan actor Roger Moore dalam siri penyiasatan “The Saint”, beliau juga memeran watak tambahan sebagai tentera Jepun dalam filem  The Devil Never Sleeps selain watak orang kampong dalam filem A Town Like Alice. Selain daripada itu, Edwina Carroll, seorang pelakon kelahiran burma juga membintangi filem ini dengan membawa watak Fatima, rakan baik Jean sewaktu di kampung Telang.


Guru-guru Maktab Kirby turut berlakon sama

Guru-guru dari Malaya yang terpilih untuk membintangi filem pula datang dari kelompok yang memang aktif dalam kegiatan kesenian, mereka yang terpilih membintangi filem ini ialah kumpulan penari yang terdiri dari Kelsombee Hashim, Siti Rohani Ismail, Jameah Haji Majid, Ramlah Ahmad, Ruslan Ahmad, Tengku Adnan Tengku Mahmud, Abdul Latif Shamsuddin dan Mustapha Haji Tahir. Sementara empat lagi yang terpilih ialah pemain muzik, iaitu Zainal Arshad Zainal Abidin, Mohamed Nor Che' Noh, Ali Mohamad dan Ridzuan Mohd Ali, kumpulan ini turut membawa bersama alat muzik yang akan mereka mainkan dalam filem ini iaitu  arkodian, gitar, drum dan gong.Kumpulan ini terlibat dalam satu babak yang menggambarkan suasana tarian ronggeng, maka tidak hairanlah mengapa sumbangan kumpulan ini diperlukan.

Edwina Carroll, Virginia McKenna dan Kelsombee Hashim iaitu guru Maktab Kirkby yang terpilih membintangi filem 'A Town like Alice'. (The Straits Times, 19 Oktober 1955,p.4)

Penggambaran di Pulau Pinang, Johor dan Singapura.

Produser filem 'A Town like Alice' Joseph Janni telah memilih beberapa lokasi bagi menggambarkan suasana di Malaya pada ketika itu, Pulau Pinang, Kedah, Ipoh, Johor Bahru dan kawasan sekitar Seletar,Tampines road dan Jurong di Singapura telah dipilih. Pemilihan pelakon telah dibuat secara terbuka dan mendapat sambutan dari penduduk sekitar Malaya, khususnya dari Singapura. Memandangkan filem ini melibatkan watak orang-orang inggeris di Malaya, maka selain rakyat tempatan, orang-orang inggeris yang berada di negara ini turut ditawarkan untuk membintangi filem ini. Namun yang menariknya, pemegang watak utama filem ini, iaitu Virginia McKenna tidak terlibat langsung dalam penggambaran di Malaya, sebaliknya penerbit menggunakan 'stand-in' bagi watak Jean Paget yang dipegang oleh McKenna, pelakon berkenaan ialah Betty Ashley Cooper, seorang model kelahiran Australia yang telah tinggal di Johor Bahru selama tiga tahun. Keseluruhan kos filem ini menelan belanja sebanyak 2 juta. Penggambaran selebihnya diadakan di Pinewood Studio, London.

Babak di Kampung Telang

Salah satu babak yang melibatkan watak tentera Jepun.

Koleksi Perpustakaan UKM

Dalam koleksi perpustakaan UKM, memang terdapat novel serta filem 'A Town Like Alice', malangnya, filem yang terdapat dalam koleksi perpustakaan adalah filem versi 1981 dan ianya dalam bentuk VHS.

Filem 'A Town Like Alice' keluaran 1981 dalam koleksi Perpustakaan UKM.

Novel 'A Town Like Alice', novel ini boleh dirujuk di Koleksi Asia Tenggara, Perpustakaan Tun Seri Lanang, no. panggilan Kat PR 6027.O54 .T6 1958.

Babak pertemuan Jean Paget dan Mat Amin Taib, mungkin disinilah Pak Sunny muncul di layar perak buat kali pertama.

Rujukan:

295 girls wait for these 3 men (14 January 1955). The Straits Times.p.5

Bunnell, T. (2007) ‘Post-maritime transnationalization: Malay seafarers in Liverpool’, Global Networks 7 (4): 412-429.

Film unit delayed by weather ( 4 August 1955). The Straits Times.p.8

Hundreds apply for a part in Rank's Alice : tuesday is selection day (6 January 1955)

Johor Bahru girl lands film role (14 July 1955), The Straits Times.p.5

Kirkby teachers star in a film ( 19 Oktober 1955), The Straits Times. P.4

Part for a beauty queen in 'Alice' (22 July 1955), The Straits Times.

Shute, Nevil . A Town Like Alice. London: Heinemann Educational Books. 1950.

So Alice Through a looking glass, ( 6 Julai 1955), The Straits Times. P.7

Sunny bin Hassan gets film role, ( 19 Ogos 1957), The Straits Times. P.2

Sunny’s a star…(20 Ogos 1957), The Singapore Free Press. P.2

Two new films may be 'shot' in Penang (24 February 1953), The Straits Times.

Virginia McKenna ( of Malaya) found – She’s Betty (of Australia), (13 Julai 1955), The Straits Times. P.1

Wanted: 20 women to appear in $2 mil. Film ( 4 januari 1955). The Straits Times. P.5

Zaharah Othman, Adventure of the Pak Cik Sailors ( 27 Mei 2007).  The New Straits Time.

Sejarah awal penciptaan lagu rasmi beberapa negeri di Malaysia.

Oleh: Harith Faruqi Sidek

a) Johor

Lagu rasmi negeri Johor yang terawal digubah oleh Mackertich.Galistan Abdullah pada tahun 1897. Lagu negeri Johor ini dikatakan diinspirasikan dari lagu Dondang Sayang, tetapi telah melalui proses adunan semula tanpa sebarang senikata. Lagu ini mula digunakan semasa pemerintahan Sultan Abu Bakar. Kemudiannya pada tahun 1910, lagu ini diberi senikata, Hubert A Courtney, seorang pegawai bank di Hong Kong Bank cawangan Johor Bahru telah menulis senikata lagu tersebut dalam bahasa inggeris sebelum diterjemah oleh Dato Haji Mohamed Said bin Haji Sulaiman ke dalam bahasa Melayu (Malaya in History, VI(2), p.27). Lagu ini kemudiannya diberi nama 'Bangsa Johor'.

b) Selangor

Negeri ini mula memiliki lagu rasmi pada tahun 1908, iaitu sebuah lagu gubahan semula dari lagu Chantek Manis. Pemilihan lagu ini dilakukan oleh Raja Muda Selangor pada ketika itu, Sultan Sulaiman dengan persetujuan Raja Haji Bot. Seorang komposer, Daniel Ortego kemudian diberi tugas membuat gubahan semula.

Pada tahun 1966, Sultan Selangor mengumumkan lagu gubahan Daniel Ortega yang telah berusia 58 tahun itu akan digantikan dengan sebuah lagu baru. Pengumuman ini dibuat setelah baginda didengarkan cadangan lagu baru yang digubah oleh Pengarah Orkestra Filem Negara Malaysia, Encik Saiful Bahri ketika baginda dalam rangka lawatan ke studio Filem Negara Malaysia. ( The Straits Times, 5 Julai 1966, p.11). Lagu baru negeri Selangor ini dinamakan 'Duli Yang Maha Mulia'.

Lagu lama Negeri Selangor (1908)

Sumber : Malaya in History, VI(2), p.29.

Allah Selamatkan Duli Yang Maha Mulia,

Kekal Dan Selamat di-atas Takhta,

Panjangkan Umur dan Aman Sentosa,

Adil Mewah Murah Memerintah Rata,

Daulat

Komposer: D.Ortego

c) Negeri Sembilan

Lagu rasmi Negri Sembilan digubah oleh seorang Andrew Caldecott, seorang pegawai tadbir British yang bertugas di Pejabat Daerah Jelebu. Lagu melayu, Bunga Tanjong dipilih untuh digubah semula menjadi lagu rasmi Negri Sembilan. Lagu ini mula dipakai pada tahun 1911. Senikata lagu 'Berkatlah Yang Dipertuan Besar Negeri Sembilan' ni kemudiannya telah disunting sepertimana versi semasa.

Lagu asal Negeri Sembilan  (1911)

Sumber : Malaya in History, VI(2), p.30.

Berkatlah Yang DiPertuan Besar di Negeri Sembilan,

Kurnia Sihat dan Maamor,
Kasehi Raayat lanjutkan Umor,

Akan berkati sekalian yang setia,

Musuhnya habis binasa,

Berkatlah Yang DiPertuan Besar di Negeri Sembilan.

Komposer: Andrew Caldecott

d) Pahang

Lagu rasmi negeri Pahang dipilih melalui pertandingan yang diadakan pada tahun 1923, pemenangnya ialah Dorothy Lilian Swonder seorang pemuzik yang juga merupakan anak kepada Pegawai Pertanian Daerah Pekan. Lagu yang dinamakan 'Allah Selamatkan Sultan Kami' ini telah diubah liriknya dari versi asal sepertimana yang dinyanyikan pada hari ini.

e) Terengganu

Penciptaan lagu rasmi negeri ini bermula padatahun1927 oleh Mohamad Hashim Abu Bakar, seorang penolong guru di Sekolah Melayu Paya Bunga. Pada mulanya lagu ini disediakan untuk dinyanyikan sempena majlis keputeraan Sultan Terengganu. Dengan dibantu oleh pelajar sekolah Paya Bunga, Lagu ini telah didendangkan dihadapan sultan, hasilnya baginda tertarik dengan lagu ini lalu dititahkan agar ianya dijadikan lagu rasmi Negri Terengganu. Lagu yang dinamakan 'Selamat Sultan' kemudiannya telah disunting senikatanya.

Lagu Negeri Terengganu (1927)

Sumber : Malaya in History, VI(2), p.30.

Allah Peliharakan Raja Kami,

Memerentah Trengganu Negri,

Allah pelihara Raja kami,

Sejahtera Suami Isteri,

Allah peliharakan Raja Kami,

Sentosa Raaayat Negeri,

Komposer :  Mohamad Hashim Abu Bakar.

f) Kelantan

Sejarah penciptaan lagu negeri Kelantan bermula apabila pemimpin Pancaragam Polis Kelantan, M.S Menezes diarahkan mencipta sebuah lagu untuk dimainkan semasa sambutan hari keputeraan Sultan Kelantan pada 5 julai 1927. Sultan Kelantan pada ketika itu, Sultan Sulaiman telah berkenan dengan lagu yang dicipta dan tiga tahun kemudian, senikata lagu ciptaan Dato' Haji Mohamed bin Mohammad Said, iaitu setiausaha kerajaan negeri telah melengkapkan lagu rasmi pertama negeri Kelantan. Lagu yang dinamakan 'Selamat Sultan' ini turut mengalami perubahan kecil dari segi senikatanya.

Lagu asal Negeri Kelantan  (1927)

Sumber : Malaya in History, VI(2), p.31

Lanjutkan usia Sultan kami,

Sultan Kelantan Raja Ikrami,

Aman Sentosa Tuhan Sirami,

Berkekalan Masa memerentah kami,

Kaseh dan Taat disembahkan

Sepenuh keriangan patek ucapkan

Segala kebesaran Allah cucurkan

Darjah kemuliaan Allah tambahkan

Komposer : M.S Menezes

g) Kedah

Kedah merupakan negeri melayu awal yang terakhir mempunyai lagu negeri, lalu dalam usaha mengadakan lagu rasmi tersebut, Pengarah Orkestra Kelab Selangor (Selangor Club), J.A Reutenberg telah diarahkan mencipta lagu negeri Kedah dengan bayaran $1000 ringgit. Dalam tempoh sesingkat 25 minit, Roeytenberg telah berjaya mencipta lagu yang akan dicadangakan sebagai lagu rasmi negeri Kedah. Urusan pembayaran kepada J.A Roeytenberg telah diuruskan oleh H. Weisberg, Setiausaha Kerajaan Persekutuan yang berpejabat di Kuala Lumpur. Namun rancangan mengadakan lagu negeri Kedah ini adalah inisiatif S.L Jones, Penasihat British di Kedah yang kemudiannya menulis surat atas perkara berkenaan kepada H. Weisberg. (The Straits Times, 7 Mei 1936, p. 12)

Lagu ' Allah Selamatkan Sultan Mahkota' yang digubah oleh Reutenberg ini kemudiannya telah digubah semula oleh Tunku Yakob dengan senikata oleh Menteri Besar Kedah pada masa itu, Tuan Haji Mohammad Sheriff dan iramanya pula ciptaan J.F Agustin. ( The Straits Times, 5 Julai 1949, p.6)

Lagu asal Negeri Kedah (1937)

Sumber : Malaya in History, VI(2), p.33

Allah selamatkan Sultan Mahkota,

Berpanjangan Asia di atas takhta,

Memelihara Ugama Nabi kita

Negeri Kedah serata-rata.

Komposer : J.A Reutenberg@ Redhill

h) Perak

Lagu rasmi negeri Perak disadur dari lagu asal berjudul 'Terang Bulan' dan diinspirasikan oleh Sultan Perak setelah kembali dari Upacara Pertabalan King Edward VII  pada tahun 1902. Raja Shahar Shah kemudiannya mencadangkan agar lagu negeri Perak ini dinyanyikan dalam majlis rasmi dan menjadikan peraturan rasmi oleh kerajaan negeri. ( The Straits Times, 14 Oktober 1948, p.5). Lagu negeri Perak ini dinamakan 'Allah Lanjutkan Usia Sultan'.

i) Pulau Pinang

Lagu rasmi Pulau Pinang dimainkan buat pertama kalinya pada 22 Disember 1972, semasa Hari Keputeraan Yang DiPertuan Negeri, Tun Syed Sheh Hassan Barakbah.

j) Perlis

Pada tahun 1930, R.G Ines seorang jurutera telah memurnikan lagu yang dicipta oleh Tuan Syed Hamzah Syed Shafi Jamalullail. Lagu ini kemudiannya telah dimainkan secara orkestra oleh pasukan pancaragam tentera dibawah pimpinan Lenthall. Secara rasmi, lagu ini telah diterima sebagai lagi rasmi negeri Perlis pada tahun 1935. Lagu negeri Perlis ni dinamakan 'Amin Amin Ya RabbalJalil'.

Lagu asal Negeri Perlis (1930)

Sumber : Malaya in History, VI(2), p.32

Amin Amin Ya Rabbal Jalil,

Doa hamba yang sangat zalil

Tinggikan daulat sertanya adil,

Kekal perintah Jamalullail

Amin2....(jawab beramai-ramai)

Rabbana ya Rabbana

Adimlana Malikana

Sultana Saiyed Putra

Yamal Ja'an lil qasidin

Amin2....(Jawab beramai-ramai)

Narju kakum 'auna lahu

Daiman jalal tahu,

Mustashfi'an lil muslimin,

Ayamuji bassa ilin.

 Komposer :  Syed Hamzah ibni Almarhum Syed Shafi Jamalullail

Lagu negeri dimainkan di Panggung Wayang

Suatu ketika dahulu, selain majlis rasmi, lagu kebangsaan dan lagu negeri turut dimainkan di pawagam.Namun ianya kerap dibahaskan dan dikritik kerana terdapat penonton yang tidak berdiri hormat ketika kedua-dua lagu dimainkan, perkara ini terjadi kerana mereka sibuk mencari laluan untuk keluar dari pawagam selepas habis tayangan. Namun perkara sebegini tidak pula terjadi di negeri Kelantan, sebabnya kedua-lagu rasmi berkenaan dimainkan sebelum tayangan sambil memaparkan gambar Sultan Kelantan dan pemimpin negeri di layar.

Sementara itu, di negeri Perak, beberapa pawagam diarahkan mengemaskini rakaman lagu kebangsaan dan negeri yang mereka mainkan, ianya kerana lagu tersebut telah lama dan kualitinya juga semakin teruk, hingga tidak enak didengar.( The Straits Times, 18 Disember 1953, p. 5)

Rujukan:

A livelier 'beat' now in state Anthem (17 Julai 1967), The Straits Times, p.11

Anthem (26 Mac 1965), The Straits Times, p.10

Anthem contest, (3 Mac 1972), The Straits Times, p.9

Concern over disrespect for national anthem (8 Disember 1959), The Straits Times, p.6

Kedah Anthem ( 5 Julai 1949), The Straits Times, p.6

National Anthem for Kedah : KL man paid $1000 ( 7 Mei 1936), The Straits Times, p.12

New anthem for Perak (10 Disember 1948), The Singapore Free Press, p.6

New states plan their new anthem (4 September 1958), The Straits Times, p.6

Penang Anthem ( 11 Disember 1972), The Straits Times, p.9

Perak shows the flag: national anthem not compulsory (14 Oktober 1948), The Straits Times, p.5

Selangor to have new anthem next year (5 Julai 1966), The Straits Times, p.11.

Terang Bulan recommended as anthem ( 6 Ogos 1957), The Straits Times, p.1

The Keeper of Public Records. (1961). How the State Anthems of Malaya came to be Written. Malaysia in History, VI(2), 27-33. 

They want new record of anthem ( 18 November 1953), The Straits Times, p.5